سؤال: چرا شیعه «اولى الأمر» در آیه مبارکه «یا أَیُّها الّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُول و أُولى الأَمْرِ مِنْکُمْ»[1] را به افراد خاص تفسیر می کند؟!
جواب: در این که مقصود از «اولى الامر» چیست، دو نظر وجود دارد: 
1. مقصود، فرماندهان سپاه اسلام است.
2. منظور، علما و دانشمندان است.
گروهى به خاطر ظاهر لفظ «الامر» که به «فرمان» تفسیر مى شود، به معنى اوّل گرویده و مى گویند: مقصود فرماندهان نظامى است؛ در حالى که این تفسیر از دو نظر صحیح نیست:
1. اوّلًا احتمال دارد لفظ «الأمر» به معنى «شأن و منزلت» باشد که در این صورت با تفسیر دوم کاملًا سازگار خواهد بود.
2. آیه مورد بحث، زمینه ساز آیه بعدى است که متن و ترجمه آن را بعداً مى آوریم و شأن نزول آن، با تفسیر نخست سازگار نیست، بلکه قول دوم را تأیید مى کند.
مفسران درباره شأن نزول آن مى گویند: فردى به ظاهر مسلمان با یک مرد یهودى بر سر موضوعى اختلاف پیدا کردند، فرد یهودى گفت: موضوع را نزد «محمد» ببریم، زیرا او مى دانست که وى رشوه نمى پذیرد، امّا آن مرد به ظاهر مسلمان (منافق) گفت: حَکَم میان من و شما کعب بن الاشرف یهودى باشد، زیرا مى دانست که او رشوه مى گیرد و به نفع رشوه دهنده داورى مى کند.[2]
در این ماجرا آیه اولى الامر و آیه پس از آن نازل گردید. متن این دو آیه چنین است:
«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِی شَیْ‏ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ ذلِکَ خَیْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْوِیلًا».
«اى کسانى که ایمان آورده اید اطاعت کنید خدا را، اطاعت کنید پیامبر خدا را و اولى الامر را، هرگاه در چیزى نزاع داشتید، آن را به خدا و پیامبر بازگردانید [از او داورى بطلبید] اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید، این کار براى شما بهتر و عاقبت و پایان آن نیکوتر است».
«أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ یَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِما أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ یُرِیدُونَ أَنْ یَتَحاکَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ یَکْفُرُوا بِهِ وَ یُرِیدُ الشَّیْطانُ أَنْ یُضِلَّهُمْ ضَلالًا بَعِیداً».
«آیا ندیدى کسانى را که گمان مى کنند به آنچه [از کتابهاى آسمانى‏] بر تو و به آنچه پیش از تو نازل شده ایمان آورده اند ولى مى خواهند براى داورى به نزد طاغوت و حاکمان باطل گرا بروند با این که فرمان داده شده اند که به طاغوت کفر ورزند، اما شیطان مى خواهد آنها را گمراه کند و به بیراهه هاى دوردستى بیفکند».
با توجه به آنچه گفته شد، نظر دوم متعین است، زیرا مسائل قضائى مربوط به عالمان دینى است، نه فرماندهان. ولى سخن این جا است که آیا مقصود، همه علما و دانشمندان است یا گروه خاصى که خطا بر آنها راه ندارد، پاسخ این سؤال را مى توان از خود آیه استنباط کرد.
1. لفظ «أولى الامر» بر لفظ «الرسول» عطف شده، و عامل نصب در هر دو یک فعل است، چنان که فرمود: «أَطیعُوا الرسول واولى الامر منکم» واین حاکى است که معطوف (اولى الامر)، در مرحله قضاوت و داورى، قرین «رسول» است، یعنى همان طور که رسول اعظم (ص) در قضا و داورى دچار گناه و خطا نمى گردد، «اولى الامر» نیز از این جهت همانند او هستند. در این صورت مقصود، عالمانى خواهند بود که از گناه و خطا معصوم باشند.
2. آیه مورد بحث، اطاعت «اولى الامر» را مطلقا و بدون قید و شرط الزامى مى داند، بدون این که آن را محدود سازد و مثلًا بگوید: «اطاعت کنید، به شرط این که امر به گناه و خلاف شرع نکنند یا دچار اشتباه و خطا نشوند». از این الزام بى قید و شرط، استنباط مى شود که قضاوت و داورى آنان هیچ گاه بر خلاف شرع نبوده و آنان هرگز دچار اشتباه نمى شوند و لازمه آن، عصمت این گروه از هر نوع گناه و خطا است.
خدا اطاعت والدین را محدود ساخته و مى فرماید: «وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ حُسْناً وَ إِنْ جاهَداکَ لِتُشْرِکَ بِی ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما».[3] «به انسان سفارش کردیم که به پدر و مادر نیکى کند و اگر [آن دو مشرک باشند و] تلاش کنند که براى من همتایى قائل شوى، در حالى که به آن علم ندارى، از آنها پیروى مکن».
اطاعت پدر و مادر در این آیه مطلق و بى قید و شرط نیست، در حالى که اطاعت «اولى الامر» در آیه مورد بحث کاملًا مطلق و فاقد هر نوع قید است.
از سوى دیگر، مى دانیم که اطاعت مخلوق در موردى که فرمان به خلاف شرع دهد، حرام است.
رسول گرامى (ص) مى فرماید: «لا طاعَةَ لِمَخْلُوق فِى مَعْصِیَةِ الْخالِق»[4] «نباید اطاعت کرد مخلوق را در کارى که معصیت خالق باشد»

خوشبختانه مفاد این حدیث در قرآن نیز آمده است چنان که مى فرماید: «إِنَّ اللَّهَ لا یَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ».[5]
با توجه به این دو مطلب:
الف: اطاعت اولى الامر در آیه بدون قید و شرط لازم و واجب شمرده شده است.
ب: اطاعت شخصى آنگاه که بر خلاف شرع دستور دهد حرام است؛
نتیجه مى گیریم افرادى که قرآن از آنها به «اولى الامر» یاد مى کند، معصوم بوده و هیچ گاه بر خلاف شرع دعوت ننموده و در کار خود مرتکب خطا نمى شوند و جز ائمه اثناعشر، کسى مصداق اولى الامر نیست، زیرا به اتفاق همه مسلمانان، جز این افراد، کسى معصوم نبوده و پیراسته از خطا نمى باشند.
علاوه بر مضمون آیه، متجاوز از سى حدیث به صورت مسند و مرسل در تفسیر «اولى الامر» وارد شده و آن را به امامان معصوم تفسیر مى کنند.[6] .[7]

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: